Xác lập định hướng chiến lược của Việt Nam tiến tới Net-Zero tại Hội thảo Hydrogen Việt Nam – Hàn Quốc
TP. Hồ Chí Minh – 16/7/2025
Tường thuật: Ban Thư ký VAHC
Trong khuôn khổ Hội thảo Hydrogen Việt Nam – Hàn Quốc 2025, diễn ra tại TP. Hồ Chí Minh vào ngày 16 tháng 7, Tiến sĩ Trần Thanh Tâm – giảng viên Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh – đã có phần trình bày đáng chú ý, đặt trọng tâm vào định hướng chính sách và lộ trình thực hiện cam kết Net-Zero của Việt Nam. Tham luận không chỉ cung cấp bức tranh tổng thể về chiến lược giảm phát thải quốc gia, mà còn làm rõ vị trí của hydrogen trong cấu trúc năng lượng tương lai của Việt Nam.
Không chỉ là cam kết, mà là một quá trình chuyển đổi thể chế toàn diện
Mở đầu bài trình bày, Tiến sĩ Tâm khẳng định cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP26 – trung hòa carbon vào năm 2050 – không dừng lại ở những tuyên bố chính trị mà đã và đang được cụ thể hóa thành các chương trình hành động, chính sách quốc gia và hệ thống pháp luật mới. Ông nhấn mạnh: “Việt Nam không còn là người quan sát trong cuộc chơi năng lượng sạch toàn cầu. Chúng ta đang hành động, với tốc độ ngày càng rõ nét.”
Để minh chứng, ông dẫn lại những cột mốc chính trong hành trình gần ba năm qua: từ việc công bố Quy hoạch Điện VIII, đến Chiến lược Hydrogen Quốc gia, rồi các nghị quyết về cải cách thể chế, đổi mới sáng tạo và tăng trưởng xanh. Theo ông, đây là “tổ hợp chính sách” tạo nền móng cho chuyển dịch năng lượng sâu rộng, không chỉ ở cấp Trung ương mà cả trong quản trị địa phương và hành vi thị trường.
Hai kịch bản cho một mục tiêu
Một điểm nổi bật trong bài trình bày là phần phân tích hai kịch bản phát triển hướng tới Net-Zero mà Việt Nam đang xem xét:
-
Kịch bản phát triển trong nước (DOM scenario): tận dụng nguồn lực nội sinh, kiểm soát chi phí, từng bước nâng cấp công nghệ;
-
Kịch bản Net-Zero (NET scenario): định hướng cao hơn, phù hợp với cam kết quốc tế nhưng đòi hỏi huy động hỗ trợ tài chính, chuyển giao công nghệ và cải cách thể chế sâu rộng.
Theo Tiến sĩ Tâm, cả hai kịch bản đều có tính khả thi, nhưng NET scenario sẽ thể hiện được vai trò tiên phong và trách nhiệm toàn cầu của Việt Nam, đặc biệt khi chúng ta đã bước vào giai đoạn tăng trưởng kinh tế xanh và hội nhập sâu hơn về khí hậu.
Hydrogen – không còn là tương lai, mà là hành động hiện tại
Nếu như gió và mặt trời là biểu tượng của năng lượng tái tạo thế hệ đầu, thì hydrogen đang được xem là mắt xích chiến lược trong giai đoạn chuyển tiếp năng lượng thế hệ mới. Tiến sĩ Tâm nhận định: “Hydrogen không chỉ là nhiên liệu sạch – mà còn là công cụ để khử carbon cho những ngành khó giảm phát thải như thép, xi măng, giao thông vận tải hạng nặng.”
Chiến lược Hydrogen Quốc gia (Quyết định 165/QĐ-TTg) đã xác lập các mục tiêu cụ thể:
-
Từ nay đến năm 2030: sản xuất từ 100.000 – 500.000 tấn hydrogen sạch/năm;
-
Đến năm 2050: nâng lên 10 – 20 triệu tấn/năm.
Để đạt được mục tiêu này, Việt Nam đã ban hành Nghị định 58/2025/NĐ-CP – văn bản quy phạm pháp luật đầu tiên về năng lượng mới – với các chính sách ưu đãi về hạ tầng, đầu tư, đất đai và tích hợp hydrogen vào hệ thống điện. Ông cho rằng, để đi xa hơn, cần học hỏi kinh nghiệm quốc tế – mà Hàn Quốc là một điển hình với hệ sinh thái pin nhiên liệu, trạm tiếp nhiên liệu, logistics và chứng nhận hydro sạch.
Khung pháp lý và chuyển động thể chế: trụ cột cho cam kết Net-Zero
Tiến sĩ Tâm cũng dành thời lượng đáng kể để phân tích hệ thống chính sách hiện hành đang hỗ trợ quá trình chuyển đổi năng lượng tại Việt Nam. Những văn bản được ông trích dẫn không chỉ mang tính định hướng, mà còn có hiệu lực pháp lý thực tế và tác động lan tỏa đến các cấp chính quyền và doanh nghiệp, gồm:
-
Quyết định 893/QĐ-TTg về Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh;
-
Nghị định 80/2024/NĐ-CP về cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA);
-
Nghị quyết 57-NQ/TW, 66-NQ/TW, và 69/NQ-CP – mở đường cho đổi mới sáng tạo, cải cách lập pháp và xây dựng thị trường điện linh hoạt.
Đặc biệt, ông nhấn mạnh vai trò của các chính sách này trong việc chuyển từ “cơ chế xin – cho” sang “thị trường định hướng xanh”, nơi các doanh nghiệp tư nhân có thể tham gia sâu hơn vào lĩnh vực năng lượng sạch, hydrogen và giao thông điện hóa.
Từ TP. Hồ Chí Minh đến quốc tế: thông điệp hợp tác rõ ràng
Không chỉ nhìn vào nội lực, bài trình bày của Tiến sĩ Tâm còn mở rộng tầm nhìn sang hợp tác quốc tế. Theo ông, để thực hiện thành công kịch bản Net-Zero, Việt Nam cần sự đồng hành từ các quốc gia phát triển, thông qua hỗ trợ tài chính xanh, chuyển giao công nghệ và liên kết thị trường carbon. Việc tổ chức Hội thảo Hydrogen cùng Hàn Quốc là một biểu hiện cụ thể cho tinh thần đó.
Ông kết luận: “Hydrogen không còn là chủ đề học thuật hay viễn cảnh công nghệ, mà là một phần trong kiến trúc chính sách hiện hành của Việt Nam. Chúng ta cần chủ động, cần hợp tác và cần niềm tin để thực hiện những mục tiêu tưởng chừng rất xa – nhưng đang ngày càng gần.”
