Việt Nam – Một trong ba “ngôi sao hydrogen mới nổi” của ASEAN (theo IEA 2025) và hành trình tìm lối đi thực tế cho các dự án hợp tác
Tại phiên thảo luận chuyên đề do Vietnam–ASEAN Hydrogen Club (VAHC) tổ chức, chủ đề “Vietnam – One of ASEAN’s Three Emerging Hydrogen Stars and Pathways to Real-World Project Collaboration” được đặt trong bối cảnh đặc biệt quan trọng. Báo cáo Global Hydrogen Review 2025 của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) vừa công bố đã lần đầu dành một chương riêng để đánh giá tiềm năng hydrogen tại ASEAN, trong đó Việt Nam, Indonesia và Malaysia được gọi tên là ba “ngôi sao mới nổi”, có khả năng định hình thị trường hydrogen của khu vực trong thập kỷ tới.
Theo phân tích của IEA, Việt Nam hội tụ nhiều yếu tố hiếm có: nguồn năng lượng tái tạo ven biển dồi dào, nhu cầu hydrogen nội địa đang tăng nhanh trong các ngành lọc hóa dầu – phân bón – thép, và đặc biệt là vị trí địa lý thuận lợi để xuất khẩu hydrogen, ammonia hay e-fuel đến các thị trường khát năng lượng sạch của Đông Bắc Á như Nhật Bản, Hàn Quốc và Singapore. Điều này đưa Việt Nam vào vị trí mà IEA đánh giá là “đủ tiềm lực để trở thành trung tâm sản xuất – trung chuyển hydrogen của bán đảo Đông Dương”.
Ông Minh đặt câu hỏi đi thẳng vào điểm nghẽn đời thường của ngành hydrogen
Điều phối phiên thảo luận, ông Lê Ngọc Ánh Minh, Chủ tịch CLB Hydrogen Việt Nam ASEAN (VAHC), không đi vào những câu hỏi lý thuyết mà tập trung thẳng vào những “điểm nghẽn rất đời thật”. Ông nhận định rằng trong khi điện gió, điện mặt trời hay pin lưu trữ có thể triển khai nhanh vì quy trình chào giá – trao đổi kỹ thuật – đàm phán khá rõ ràng, thì hydrogen lại bị “chậm từ bước đầu tiên”.
Ông Minh đặt câu hỏi:
“Khách hàng muốn chào giá, nhưng trước khi xem tài liệu kỹ thuật lại yêu cầu ký NDA. Một NDA có khi mất 3–6 tuần để hoàn tất. Mà dự án hydrogen thì mỗi tuần đều quan trọng. Quy trình nặng nề này khiến mọi thứ bị nghẽn từ điểm xuất phát. Nếu chúng ta không xử lý những vướng mắc rất thực tế đó, ngành hydrogen khó tạo được đột phá.”
Những câu hỏi thẳng thắn này mở đường cho phần thảo luận sâu sắc giữa bốn diễn giả quốc tế và trong nước.
Obayashi Corporation: Sẵn sàng đưa mô hình New Zealand – Fiji vào Việt Nam
Đại diện Obayashi Corporation, ông Rinkou Aki, chia sẻ rằng tập đoàn đã có kinh nghiệm thực tế trong vận hành chuỗi hydrogen xanh từ sản xuất nội địa đến vận chuyển thành công sang Fiji, và đang chuẩn bị khí hóa vận chuyển đến Singapore và Nhật Bản.
Tại Việt Nam, Obayashi dự kiến thiết lập dự án thí điểm hydrogen xanh với mô hình tương tự:
-
sản xuất trong nước,
-
tiêu thụ tại các khu công nghiệp và giao thông,
-
đồng thời thử nghiệm xuất khẩu sang Singapore và Nhật Bản bằng tuyến biển ngắn hơn, chi phí thấp hơn so với New Zealand.
Obayashi cho rằng Việt Nam hoàn toàn có thể phát triển thành điểm cung ứng hydrogen xanh nếu các dự án pilot được tạo điều kiện triển khai nhanh.
Kanadevia: E-fuel là chìa khóa khử carbon ngành công nghiệp nặng
Bà Natsumi Takayama, Thành viên Phân vụ Hydrogen và Tiến sĩ Nguyễn Phúc Thanh, Giám đốc Chi nhánh Hà Nội, Tập đoàn Kanadevia Corporation giới thiệu mô hình e-fuel mà công ty đang theo đuổi. Công nghệ này thu gom CO₂ từ các nhà máy xi măng, thép, thủy tinh và nhiệt điện than, sau đó kết hợp hydrogen để tạo methane tổng hợp (CH₄).
Theo ông giải pháp này có thể nghiên cứu triển khai thí điểm tại Việt Nam để tạo đột phá xử lý tận gốc phát thải của các ngành công nghiệp phát thải cao mà điện hóa hoàn toàn là bất khả thi.
Neuman & Esser: Tầm nhìn xa lộ Hydrogen Bắc – Nam
Ở góc độ hạ tầng, TS. Hao Ngo, Giám đốc Chiến lược APAC của Neuman & Esser, đề xuất hình thành Xa lộ Hydrogen Bắc – Nam. Ý tưởng bao gồm:
-
xây dựng đường ống hydrogen tích hợp theo tuyến đường sắt tốc độ cao, hoặc
-
triển khai mạng lưới các trung tâm sản xuất – trạm nạp hydrogen dọc theo cao tốc Bắc – Nam.
Ông Minh bổ sung rằng mô hình này có thể tạo ra hệ thống tiếp nhiên liệu cho xe tải hạng nặng, xe khách liên tỉnh… giúp vận tải xuyên Việt không phát thải, tận dụng tiềm năng gió và nắng duyên hải.
Hướng mở hợp tác, VAHC đề xuất làm nghiên cứu 3 dự án do các diễn giả gợi ý
Với sự tham dự của đại diện NEDO (Nhật Bản), ông Minh đề nghị cơ quan chức năng có thể xem xét hỗ trợ xúc tiến ba nhóm dự án do các diễn giả gợi ý:
-
Chuỗi sản xuất – tiêu thụ – xuất khẩu hydrogen theo mô hình của Obayashi.
-
Xa lộ Hydrogen Bắc – Nam do Neuman & Esser đề xuất.
-
E-fuel từ CO₂ theo giải pháp của Kanadevia.
VAHC sẽ tổng hợp toàn bộ trao đổi thành báo cáo chi tiết để gửi các cơ quan có thẩm quyền và đối tác quốc tế, tạo nền tảng cho hợp tác hydrogen giai đoạn 2026–2030.
