Phân tích: Công nghệ Năng lượng Mặt trời Tiên tiến và Phát triển Hydro tại Việt Nam – Cân bằng giữa Tiến bộ và Bền vững

Hội thảo đã thu hút được 30 đại biểu dự trực tiếp và khoảng 40 đại biểu trực tuyến. Phiên tọa đàm có 14 đại biểu dự trực tiếp và 23 đại biểu dự trực tuyến, đều là đại biểu ngồi từ đầu phiên khai mạc

MC của Hội thảo: Ông Nguyễn Văn Hiệu từ PV Gas

Buổi thảo luận bàn tròn với chủ đề "Công nghệ năng lượng mặt trời tiên tiến đóng góp vào phát triển sản xuất, lưu trữ và ứng dụng hydro tại Việt Nam" được tổ chức tại Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường TP.HCM vào ngày 20/5/2025 đã cung cấp những góc nhìn sâu sắc về quá trình chuyển đổi năng lượng tái tạo của Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực tích hợp năng lượng mặt trời và hydro. Dưới sự điều phối của TS. Trần Thanh Tâm, cuộc thảo luận có sự tham gia của các chuyên gia đến từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore và Việt Nam, làm nổi bật cả cơ hội lẫn thách thức trong việc triển khai các giải pháp năng lượng mặt trời tiên tiến phục vụ sản xuất hydro, đồng thời giải quyết các mối quan ngại về môi trường.

Những điểm chính từ buổi thảo luận

1. Công nghệ Năng lượng Mặt trời Tiên tiến: Hiệu suất và Vấn đề Sử dụng Đất

Một trong những chủ đề gây tranh luận là tác động môi trường của các trang trại năng lượng mặt trời quy mô lớn, đặc biệt liên quan đến vấn đề sử dụng đất. Giáo sư R. Alberto Bernabeo từ Trường Đại học RMIT Việt Nam đã đặt ra câu hỏi quan trọng: Liệu việc mở rộng năng lượng mặt trời tại Việt Nam có phải trả giá bằng cách đốn hạ những cánh đồng xanh và rừng cây?

Giáo sư R. Alberto Bernabeo đặt câu hỏi cho các diễn giả

• Ông Takeaki Uchida (Nippon Solar) nhấn mạnh rằng các công nghệ mặt trời thế hệ mới như pin mặt trời tandem (pin mặt trời song song) có thể giảm thiểu xung đột về sử dụng đất. Ví dụ, lắp đặt theo phương thẳng đứng trên đất nông nghiệp cho phép kết hợp giữa canh tác và sản xuất năng lượng.

• TS. Nguyễn Hữu Lương (Viện Dầu khí Việt Nam) chỉ ra rằng các vùng khô hạn miền Trung, nơi canh tác khó khăn, đã được tận dụng cho các trang trại điện mặt trời và điện gió mà không gây ảnh hưởng lớn đến hệ sinh thái.

• Ông Lê Ngọc Ánh Minh (Câu lạc bộ Hydrogen Việt Nam ASEAN - VAHC) thừa nhận mối quan ngại toàn cầu về việc chuyển đổi đất nông nghiệp sang điện mặt trời nhưng nhấn mạnh mô hình agrivoltaics (kết hợp nông nghiệp và điện mặt trời) là giải pháp khả thi. Đồng bằng sông Cửu Long đã có những dự án thí điểm thành công theo hướng này.

Tấm pin thẳng đứng không làm hao tốn tài nguyên đất, dự án thực hiện tại Cộng hòa Liên bang Đức

2. Điều chỉnh Chính sách và Bài học từ Giai đoạn Bùng nổ Điện Mặt trời

Việt Nam đã trải qua làn sóng đầu tư điện mặt trời mạnh mẽ (2017-2020), dẫn đến tình trạng quá tải lưới điện và xung đột về sử dụng đất. Ông Minh cho biết Chính phủ đã điều chỉnh Quy hoạch Điện 8 (PDP8), chuyển trọng tâm từ điện mặt trời mặt đất sang điện mặt trời mái nhà để giảm thiểu tác động môi trường và hạ tầng.

Sự điều chỉnh chính sách này phản ánh cách tiếp cận thận trọng hơn, cân bằng giữa phát triển năng lượng tái tạo và tính bền vững. Tuy nhiên, cần tiếp tục hoàn thiện chính sách để đảm bảo hiệu quả lâu dài.

Tiến sĩ Trần Thanh Tâm, Phó Trưởng Phòng Hợp tác Quốc tế & Nghiên cứu Khoa học Trường Đại học Tài Nguyên và Môi Trường TP HCM điều phối phiên thảo luận

3. Chính sách Hydro của Việt Nam và Tiêu chuẩn Quốc tế

PGS.TS Huỳnh Quyền (Hiệu trưởng Trường ĐH Tài nguyên và Môi trường TP.HCM) đặt câu hỏi quan trọng về việc liệu chính sách hydro của Việt Nam có đáp ứng tiêu chuẩn năng lượng sạch quốc tế hay không.

Phó giáo sư, Tiến sĩ Huỳnh Quyền, Hiệu trưởng Trường Đại học Tài Nguyên và Môi Trường TP HCM đặt câu hỏi

• Ông Minh (VAHC) cho biết Việt Nam đã ban hành Chiến lược Quốc gia về Hydro vào tháng 2/2024, đặt mục tiêu sản xuất 500.000 tấn/năm vào năm 2030 và 20 triệu tấn vào năm 2050. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh cần có lộ trình chi tiết hơn và kêu gọi hợp tác để hoàn thiện chính sách.

• VAHC đang làm việc với các đối tác toàn cầu (các hiệp hội và hội đồng hydrogen Canada, Đài Loan (Trung Quốc), Nhật Bản, Singapore, Đức, Scotland, Australia và sắp tới là Hàn Quốc) để tổ chức các hội thảo chính sách và đề xuất các khuyến nghị thiết thực.

• Tập đoàn Obayashi (đồng sáng lập VAHC), với tài trợ từ NEDO Nhật Bản, đang triển khai dự án sản xuất hydro từ năng lượng mặt trời tại Long An. Công ty đang đàm phán với Bộ Công Thương (MOIT) và Sở Công Thương Long An (DOIT) để áp dụng tiêu chuẩn an toàn Nhật Bản vào dự án.

• VAHC đóng vai trò cầu nối giữa tri thức quốc tế và triển khai tại địa phương, đảm bảo phát triển hydro tại Việt Nam tuân thủ các chuẩn mực toàn cầu.

4. Sản xuất Hydro từ Năng lượng Mặt trời: Hướng tới Mục tiêu Net-Zero 2050

Ông Ianton Tan (United Hydrogen) thảo luận về việc các công nghệ mặt trời tiên tiến (perovskite, pin tandem) có thể giúp sản xuất hydro sạch khả thi hơn về tính 'sạch' của thượng nguồn cung ứng, tức là bên cấp nguồn điện để sản xuất hydro sạch. Dù chi phí vẫn là thách thức, các dự án thí điểm sẽ mở đường cho triển khai quy mô lớn.

Cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 của Việt Nam đòi hỏi nguồn đầu tư nước ngoài lớn và hợp tác kỹ thuật. Ông Tan nhấn mạnh rằng sự kiên nhẫn và kế hoạch dài hạn là yếu tố then chốt, vì quá trình chuyển đổi năng lượng không thể diễn ra ngay lập tức mà cần nỗ lực bền bỉ.

5. Vai trò của Hợp tác Quốc tế

Ông Kim Hee-Cheol (Toyota Tsusho Hàn Quốc) khẳng định sẵn sàng hợp tác với các đối tác Việt Nam trong lĩnh vực vận tải bằng hydro, cung cấp các giải pháp và năng lực chuỗi cung ứng. Điều này phù hợp với xu hướng phát triển phương tiện giao thông sử dụng pin nhiên liệu hydro tại Việt Nam.

Kết luận: Lộ trình Phát triển Bền vững

Buổi thảo luận nhấn mạnh rằng quá trình chuyển đổi năng lượng tái tạo của Việt Nam cần cân bằng giữa ứng dụng công nghệ nhanh chóng, bảo vệ môi trường và hoàn thiện chính sách. Các chiến lược quan trọng bao gồm:

• Phát triển agrivoltaics để vừa sản xuất năng lượng sạch vừa bảo tồn đất nông nghiệp.

• Đầu tư vào công nghệ mặt trời thế hệ mới (tandem, perovskite) để nâng cao hiệu suất và giảm diện tích đất sử dụng.

• Củng cố chính sách hydro với sự tham vấn từ các đối tác quốc tế để đáp ứng tiêu chuẩn toàn cầu.

• Khuyến khích hợp tác công-tư trong các dự án thí điểm (như dự án của Obayashi tại Long An) để đánh giá tính khả thi trước khi mở rộng quy mô.

• Phát triển giải pháp di chuyển bằng hydro với sự hỗ trợ từ các công ty như Toyota Tsusho Hàn Quốc.

Hành trình hướng tới nền kinh tế hydro xanh của Việt Nam đầy triển vọng nhưng đòi hỏi hoạch định chiến lược, sự tham gia của cộng đồng và chính sách linh hoạt để đảm bảo tăng trưởng năng lượng tái tạo không ảnh hưởng tiêu cực đến hệ sinh thái tự nhiên.

Hội thảo đã chứng minh rằng dù còn nhiều thách thức, sự hợp tác giữa chính phủ, doanh nghiệp và giới học thuật - với sự hỗ trợ từ tri thức toàn cầu - sẽ thúc đẩy Việt Nam hướng tới một tương lai năng lượng sạch và bền vững hơn.

Diễn giả và đại biểu chụp ảnh lưu niệm