ĐÁNH GIÁ BƯỚC ĐẦU TÍNH AN TOÀN VÀ HIỆU QUẢ HỖ TRỢ CỦA KHÍ HYDROGEN TRONG ĐIỀU TRỊ BỆNH NHÂN RỐI LOẠN TÂM THẦN TẠI BỆNH VIỆN TÂM THẦN TRUNG ƯƠNG 2

Tác giả:
CN. Nhữ Đức Thắng
Khoa Phục hồi chức năng – Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2
Điện thoại: 0918 050 575

TÓM TẮT

Mục tiêu:
Đánh giá bước đầu tính an toàn, khả năng tiếp nhận và hiệu quả hỗ trợ của việc ứng dụng khí Hydrogen (H₂) trong chăm sóc, điều trị và phục hồi chức năng cho bệnh nhân rối loạn tâm thần tại Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2.

Đối tượng và phương pháp:
Nghiên cứu mô tả – can thiệp hỗ trợ được tiến hành trên 55 bệnh nhân rối loạn tâm thần theo phân loại ICD-10/ICD-11, bao gồm cả bệnh nhân nội trú và ngoại trú. Bệnh nhân được sử dụng khí Hydrogen như một biện pháp hỗ trợ, không thay thế điều trị chuẩn, trong thời gian 4 tuần. Các chỉ số đánh giá bao gồm tính an toàn, khả năng tiếp nhận và sự thay đổi của các thang điểm lâm sàng (HAMA, PHQ-9, PSQI, GAF) trước và sau can thiệp.

Kết quả:
Không ghi nhận biến cố bất lợi nghiêm trọng liên quan đến việc sử dụng khí Hydrogen. Trên 65% bệnh nhân đánh giá phương pháp dễ tiếp nhận. Sau 4 tuần, các thang điểm lo âu, trầm cảm và chất lượng giấc ngủ cải thiện có ý nghĩa thống kê (p < 0,05); đồng thời điểm GAF tăng lên, phản ánh sự cải thiện chức năng chung.

Kết luận:
Ứng dụng khí Hydrogen trong hỗ trợ điều trị và phục hồi chức năng cho bệnh nhân rối loạn tâm thần là an toàn, khả thi và có tiềm năng mang lại lợi ích lâm sàng bước đầu. Cần tiếp tục thực hiện các nghiên cứu với cỡ mẫu lớn hơn và thiết kế đối chứng để khẳng định hiệu quả.

Từ khóa: Khí Hydrogen; rối loạn tâm thần; phục hồi chức năng; stress oxy hóa.

1. ĐẶT VẤN ĐỀ

Rối loạn tâm thần là nhóm bệnh lý mạn tính, phức tạp, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng cá nhân, gia đình và xã hội. Nhiều bằng chứng khoa học hiện đại cho thấy stress oxy hóa, viêm thần kinh và rối loạn chức năng tế bào thần kinh đóng vai trò quan trọng trong sinh bệnh học của các rối loạn tâm thần như tâm thần phân liệt, rối loạn khí sắc và rối loạn lo âu.

Bên cạnh các phương pháp điều trị dược lý và tâm lý truyền thống, việc tìm kiếm các biện pháp hỗ trợ an toàn, chi phí hợp lý và có cơ sở sinh học rõ ràng ngày càng được quan tâm. Khí Hydrogen (H₂) đã được chứng minh có đặc tính chống oxy hóa chọn lọc, chống viêm và bảo vệ tế bào; đồng thời đã được nghiên cứu trong nhiều lĩnh vực y sinh và một số bệnh lý thần kinh.

Tại Việt Nam, việc ứng dụng khí Hydrogen trong lĩnh vực tâm thần học hầu như chưa được nghiên cứu một cách hệ thống. Do đó, nghiên cứu này được thực hiện nhằm đánh giá bước đầu tính an toàn và hiệu quả hỗ trợ của khí Hydrogen trong điều trị và phục hồi chức năng cho bệnh nhân rối loạn tâm thần tại Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2.

2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Đối tượng nghiên cứu

• Cỡ mẫu: 55 bệnh nhân

• Địa điểm: Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2

• Đối tượng: Bệnh nhân nội trú và ngoại trú được chẩn đoán rối loạn tâm thần theo ICD-10/ICD-11, bao gồm:

  • Tâm thần phân liệt và các rối loạn loạn thần (F20–F29)

  • Rối loạn khí sắc (F30–F39)

  • Rối loạn lo âu, stress và dạng cơ thể (F40–F48)

2.2. Tiêu chuẩn lựa chọn và loại trừ

• Tiêu chuẩn lựa chọn:
  Bệnh nhân ổn định tương đối, có khả năng hợp tác và đồng ý tham gia nghiên cứu.

• Tiêu chuẩn loại trừ:
  Bệnh nhân đang ở giai đoạn cấp nặng, kích động mạnh hoặc có bệnh nội khoa nặng kèm theo.

2.3. Thiết kế nghiên cứu và can thiệp

Nghiên cứu mô tả – can thiệp hỗ trợ, không đối chứng. Bệnh nhân được sử dụng khí Hydrogen (dưới dạng hít hoặc nước giàu Hydrogen, tùy điều kiện thực tế) với tần suất 1–2 lần/ngày trong thời gian 4 tuần, song song với phác đồ điều trị chuẩn.

2.4. Công cụ đánh giá

• Thang Hamilton Anxiety Rating Scale (HAMA)

• Thang đánh giá trầm cảm PHQ-9

• Thang Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI)

• Thang Global Assessment of Functioning (GAF)

• Phiếu theo dõi tác dụng không mong muốn và khả năng tiếp nhận

2.5. Phân tích số liệu

Số liệu được xử lý bằng phần mềm thống kê y sinh. So sánh trước và sau can thiệp được thực hiện bằng kiểm định t-test cặp, với p < 0,05 được coi là có ý nghĩa thống kê.

2.6. Đạo đức nghiên cứu

Nghiên cứu tuân thủ các nguyên tắc đạo đức trong nghiên cứu y sinh học và được sự chấp thuận của Hội đồng Khoa học và Hội đồng Đạo đức của Bệnh viện. Việc sử dụng khí Hydrogen chỉ mang tính hỗ trợ, không thay thế điều trị chuẩn.

3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

3.1. Đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu

Trong số 55 bệnh nhân, nam chiếm 56,4%, nữ chiếm 43,6%. Bệnh nhân nội trú chiếm 63,6%, ngoại trú chiếm 36,4%. Nhóm chẩn đoán chiếm tỷ lệ cao nhất là tâm thần phân liệt và các rối loạn loạn thần (40%).

3.2. Tính an toàn và khả năng tiếp nhận

Không ghi nhận trường hợp nào có biến cố bất lợi nghiêm trọng liên quan đến việc sử dụng khí Hydrogen. Một số bệnh nhân xuất hiện cảm giác khó chịu nhẹ, thoáng qua trong những ngày đầu. Có 65,5% bệnh nhân đánh giá mức độ tiếp nhận tốt, 25,5% ở mức trung bình.

3.3. Thay đổi các chỉ số lâm sàng

Sau 4 tuần can thiệp, điểm HAMA, PHQ-9 và PSQI giảm có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Điểm GAF tăng lên, phản ánh sự cải thiện chức năng chung của bệnh nhân.

4. BÀN LUẬN

Kết quả nghiên cứu cho thấy việc ứng dụng khí Hydrogen trong môi trường điều trị tâm thần là an toàn và được bệnh nhân chấp nhận tốt. Những cải thiện bước đầu về lo âu, trầm cảm và chất lượng giấc ngủ có thể liên quan đến cơ chế giảm stress oxy hóa và viêm thần kinh, phù hợp với các nghiên cứu quốc tế đã công bố.

Tuy nhiên, nghiên cứu còn hạn chế về cỡ mẫu và chưa có nhóm đối chứng, do đó chưa thể khẳng định chắc chắn hiệu quả điều trị. Đây là nghiên cứu thăm dò, tạo cơ sở khoa học ban đầu cho các nghiên cứu can thiệp quy mô lớn hơn trong tương lai.

5. KẾT LUẬN

Ứng dụng khí Hydrogen như một biện pháp hỗ trợ trong điều trị và phục hồi chức năng cho bệnh nhân rối loạn tâm thần tại Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2 là khả thi, an toàn và có tiềm năng mang lại lợi ích lâm sàng. Cần tiếp tục nghiên cứu với thiết kế chặt chẽ hơn để khẳng định vai trò của phương pháp này trong thực hành lâm sàng.

TÀI LIỆU THAM KHẢO (GỢI Ý)

Ohsawa I. và cs. Hydrogen acts as a therapeutic antioxidant. Nature Medicine.
Ichihara M. và cs. Hydrogen gas and neuroprotection. Medical Gas Research.
Berk M. và cs. Oxidative stress in psychiatric disorders. Biological Psychiatry.
Tổ chức Y tế Thế giới. Phân loại ICD-10/ICD-11 các rối loạn tâm thần.