Cơ hội kinh doanh và lộ trình chiến lược phát triển chuỗi cung ứng hydro ít phát thải tại Việt Nam
Tác giả: Lê Ngọc Ánh Minh, Chủ tịch, Vietnam ASEAN Hydrogen Club (VAHC)
Trình bày tại Hội nghị Quốc tế về Hydro Sinh học và Công nghệ Sinh học - ABBS 2025 do Trường Đại học Bách khoa TP.HCM (HCMUT) đăng cai ngày 4/11/2025
Tóm tắt:
Chiến lược hydro quốc gia của Việt Nam, được phê duyệt theo Quyết định số 165/QĐ-TTg (tháng 2/2024), đặt ra các mục tiêu tham vọng: sản xuất 100.000–500.000 tấn hydro ít phát thải mỗi năm vào năm 2030, và mở rộng lên 10–20 triệu tấn vào năm 2050. Cam kết này đưa Việt Nam vào vị trí trung tâm trong khu vực có tiềm năng tăng trưởng mạnh, như được IEA nêu trong Global Hydrogen Review 2025, đánh giá Đông Nam Á (ASEAN)—đặc biệt là Việt Nam, Thái Lan, Malaysia và Indonesia—sẽ trở thành trung tâm tiêu thụ hydro lớn trong tương lai nhờ tăng trưởng công nghiệp và cam kết khử carbon.
Tuy nhiên, việc phát triển một chuỗi giá trị hydro ít phát thải có khả năng thương mại hóa đang gặp nhiều nút thắt, bao gồm chi phí công nghệ cao, giá điện ít phát thải đắt đỏ, nhu cầu nước lớn và khung pháp lý còn sơ khai.
Bài trình bày này, dựa trên các phân tích từ IEA Global Hydrogen Review 2025, khảo sát những cơ hội kinh doanh then chốt cho các doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh năng lượng đang chuyển đổi. Các cơ hội chính bao gồm:
-
Tư vấn chính sách & chứng nhận:
Tận dụng nhu cầu xây dựng các tiêu chuẩn quốc gia phù hợp với các khung pháp lý toàn cầu mới nổi, đặc biệt khi IEA dự kiến hoàn thiện tiêu chuẩn hydro và amoniac ít phát thải vào 2025–2026. -
Khử carbon trong công nghiệp:
Cơ hội cho các doanh nghiệp nhà nước và tư nhân trong các lĩnh vực phát điện, dầu khí, lọc hóa dầu, thép, xi măng và hóa chất tích hợp hydro vào lộ trình khử carbon, phù hợp với Quy hoạch Điện VIII (PDP8) và chiến lược hydro quốc gia. -
Đa dạng hóa lộ trình sản xuất:
Ngoài điện phân, có tiềm năng lớn trong việc sản xuất hydro ít phát thải từ nguồn chất thải trong nước, bao gồm khí hóa sinh khối và pyrolysis chất thải nhựa tiên tiến, đồng thời giải quyết cả bài toán năng lượng và quản lý chất thải. -
Sản xuất & thương mại thiết bị:
Bối cảnh thương mại toàn cầu, bao gồm các quy định mới của EU về nguồn gốc điện phân và thuế quan tại Bắc Mỹ, tạo ra cơ hội chiến lược cho Việt Nam trở thành trung tâm sản xuất và xuất khẩu thiết bị sản xuất hydro thông qua các hợp tác công nghệ. -
Dự án thí điểm cho giao thông:
Cơ hội triển khai công nghệ pin nhiên liệu hydro ở quy mô nhỏ như: cải tạo đường sắt hiện hữu, vận hành xe shuttle tại các điểm du lịch, thí điểm tàu kéo và tàu cảng chạy hydro. Phun khí hydro vào động cơ đốt trong (ICE) cho xe tải, tàu thủy và máy phát điện cũng là giải pháp gần hạn, có thể mở rộng nhanh để giảm nhiên liệu và phát thải. -
Thăm dò hydro tự nhiên:
Theo các phát hiện toàn cầu và các chương trình thăm dò ở các nước ASEAN láng giềng, tiềm năng địa chất của Việt Nam xứng đáng được nghiên cứu để khai thác hydro tự nhiên. -
Giải pháp nước bền vững:
Giải quyết dấu chân nước lớn của sản xuất hydro thông qua tích hợp các nhà máy khử mặn trong các dự án ven biển. -
Ứng dụng đa dạng:
Khám phá thị trường ngách như trị liệu bằng hydro và các ứng dụng trong lĩnh vực sức khỏe.
Vietnam ASEAN Hydrogen Club (VAHC) đóng vai trò nền tảng then chốt để xây dựng cộng đồng, hỗ trợ chuyển giao kiến thức và tư vấn phát triển dự án.
Kết luận, bằng cách tận dụng chiến lược các cơ hội trên, tập trung vào đa dạng hóa nguồn sản xuất và các ứng dụng thực tiễn gần hạn, các doanh nghiệp Việt Nam không chỉ đóng góp vào khử carbon và giảm chất thải trong nước, mà còn đảm bảo vị thế cạnh tranh trong thị trường hydro khu vực trong tương lai.
Từ khóa: Hydro ít phát thải, Chiến lược hydro Việt Nam, Trung tâm hydro ASEAN, Hydro từ chất thải, Phun hydro vào ICE, Dự án thí điểm, IEA Global Hydrogen Review 2025
